Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

De voornaamste intellectuele eigendomsrechten die software beschermen, zijn het auteursrecht en het octrooirecht. De toepassing van het auteursrecht op software staat niet onder druk en is duidelijk. De toepassing van het octrooirecht op software is echter onzeker. Deze onzekerheid heeft te maken met de kwalificatie van software als abstract idee. De kwalificatie als abstract idee heeft tot gevolg dat de software niet vatbaar is voor octrooiering. Alice, een arrest van het Supreme Court in de VS, is een voorbeeld van deze problematiek rond softwareoctrooien. Alice voert een twee stappen test in om het onderscheid tussen octrooieerbare software en abstracte ideeën aan te geven. Deze test komt overeen met de rechtspraak van het Europees Octrooibureau. Hoewel beide systemen een andere aanpak hebben, liggen ze in werkelijkheid op dezelfde lijn. Beide systemen slagen er echter niet in om de problematiek rond softwareoctrooien op te lossen waardoor de onzekerheid blijft bestaan. Daarnaast kunnen deze intellectuele eigendomsrechten, en dus ook softwareoctrooien, op verschillende manieren worden gebruikt. Eén manier is de open benadering die de intellectuele eigendomsrechten gebruikt om anderen in te sluiten om zo de software open te stellen en te delen. De andere benadering is de gesloten benadering die de intellectuele eigendomsrechten gebruikt om anderen zo veel mogelijk uit te sluiten en software voor zich te houden. De open benadering verzet zich, in tegenstelling tot de gesloten benadering, tegen softwareoctrooien omwille van hun abstracte aard. De open benadering gebruikt daarom het auteursrecht, wegens de moeilijkheden en kosten die gepaard gaan met softwareoctrooien. Toch zijn er recente initiatieven die meer inzetten op het gebruik van softwareoctrooien in het kader van de open benadering. Deze initiatieven zijn echter geen groot succes. De moeilijkheid in het gebruik van softwareoctrooien door de open benadering is terug te leiden tot een fundamenteler probleem, m.n. de geldigheid en wenselijkheid van softwareoctrooien. De rechtspraak zorgt op dit vlak voor rechtsonzekerheid, maar ze lijkt de richting uit te gaan van een inperking van softwareoctrooien. Daardoor doet de open benadering er beter aan om zich te verzetten tegen softwareoctrooien, in plaats van softwareoctrooien zelf te gebruiken.

Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

Hoewel iedereen weleens van artificiële intelligentie heeft gehoord, is het geen eenvoudig begrip. Een officiële definitie van artificiële intelligentie ontbreekt, maar over het algemeen kan ze worden omschreven als een complex computersysteem dat een soort van intelligentie vertoont. Artificiële intelligentie is de voorbije jaren zo sterk geëvolueerd dat ze op dit ogenblik kan worden ingezet als hulpmiddel bij het uitvinden van zaken en zelfs (quasi) autonoom uitvindingen kan doen. Deze evolutie leidt tot nieuwe vraagstukken, waarvan de evaluatie van uitvindingen gedaan door artificiële intelligentie onder het octrooirecht en de juridische implicaties daarvan een is, en het voorwerp van deze meesterproef uitmaakt. Het octrooirecht is het middel bij uitstek voor het beschermen van een uitvinding en is tevens een motivator op het vlak van onderzoek en ontwikkeling. Een uitvinding gedaan door artificiële intelligentie kan momenteel, mits een ruime interpretatie ervan, voldoen aan de octrooieerbaarheidsvereisten en dus genieten van de bescherming die het octrooirecht biedt. Op dit ogenblik worden er reeds octrooien verleend voor uitvindingen gedaan door artificiële intelligentie en is een nauwe opvolging hiervan noodzakelijk om te bepalen of het toekennen van deze octrooien wel houdbaar blijft. Wanneer aan de octrooieerbaarheidsvereisten zijn voldaan kan een octrooi worden aangevraagd. Bij de octrooiaanvraag moet steeds de uitvinder worden aangeduid. Wanneer artificiële intelligentie wordt gebruikt als hulpmiddel voor de mens om uitvindingen te doen, blijkt uit de praktijk dat de natuurlijke persoon als uitvinder op de octrooiaanvraag wordt vermeld. Over de vraag of artificiële intelligentie als uitvinder kan worden aangeduid wanneer ze volledig autonoom een uitvinding doet, zijn argumenten pro en contra te vinden, maar blijft het antwoord veelal onduidelijk aangezien de wet niet uitdrukkelijk vereist dat de uitvinder een natuurlijke persoon is. Wel heeft het Europees Octrooibureau recent geweigerd om een octrooi te verlenen voor een uitvinding waarbij artificiële intelligentie werd aangeduid als uitvinder, omdat de uitvinder een natuurlijke persoon moet zijn. Het is afwachten of de andere octrooibureaus deze uitspraak zullen volgen. In de hypothese dat artificiële intelligentie als uitvinder kan kwalificeren onder het octrooirecht, kan worden nagegaan of deze dan ook eigenaar kan zijn van haar eigen uitvinding. Momenteel is dit niet mogelijk omdat artificiële intelligentie geen rechtssubject is. Daarom is het noodzakelijk om alternatieven te overwegen. Het is duidelijk dat er veel onzekerheid heerst omtrent artificiële intelligentie die een uitvinding doet en de juridische implicaties daarvan onder het octrooirecht. Steeds meer stelt zich de vraag of er nood is aan een nieuw wetgevend kader. Een aantal afgenomen interviews geven de verschillende visies van mensen uit de praktijk weer, waarbij een meerderheid het eens lijkt te zijn dat er op dit ogenblik nog geen nood is aan een nieuw wetgevend kader en dat een ruime interpretatie van het huidige wetgevend kader volstaat.

Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

Voor vele ondernemingen is knowhow een van de belangrijkste activa waarover zij beschikken. Die informatie verschaft hen een voordeel ten aanzien van concurrenten, doordat goedkoper, sneller of efficiënter gewerkt kan worden. Om dat voordeel te behouden, worden doorgaans maatregelen getroffen die moeten verhinderen dat concurrenten gebruik kunnen maken van dezelfde informatie of kennis. Een van de meest tot de verbeelding sprekende voorbeelden van dergelijk waardevolle, confidentiële informatie, is ongetwijfeld het recept van Coca-Cola. De geheimhouding van het recept is een strategische keuze vanwege Coca-Cola, en is het gevolg van verschillende praktische en juridische maatregelen. De keuze voor geheimhouding heeft enkele belangrijke voordelen ten aanzien van haar alternatief, het gebruik van intellectuele eigendomsrechten. Zo komt bijvoorbeeld niet elke vorm van informatie in aanmerking voor bescherming door intellectuele rechten, en zijn aan die laatsten doorgaans hogere kosten verbonden. Onderzoek heeft echter aangetoond dat het vooral zogenaamde kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s) zijn die ervoor kiezen hun knowhow te beschermen door middel van geheimhouding. Kmo’s beschikken over een waaier aan praktische en juridische hulpmiddelen die kunnen worden aangewend ter afscherming van hun knowhow. De juridische bepalingen inzake de bescherming van confidentiële informatie liggen echt verspreid over verschillende rechtsdomeinen. Daarbij komt nog dat voor de toepassing van elk van die bepalingen andere voorwaarden gelden. Het juridische kader ter bescherming van knowhow was – althans tot voor kort – versnipperd en onvolledig. Onder invloed van de Europese Unie beschikken Belgische ondernemingen vandaag de dag over een bijkomend hulpmiddel ter bescherming van informatie. De Wet van 30 juli 2018 betreffende de bescherming van bedrijfsgeheimen voorziet in een gloednieuw, uitgebreid en eenduidig geheel van regels die een onderneming toelaten op te treden tegen het onrechtmatig verkrijgen, gebruiken en openbaar maken van bedrijfsgeheimen. De notie ‘bedrijfsgeheimen’ en de wijzen waarop die rechtmatig dan wel onrechtmatig verkregen, gebruikt en openbaar gemaakt kunnen worden, zijn voortaan duidelijk afgebakend, en ook op het vlak van de mogelijke sancties wordt een en ander uitgeklaard. De Wet zou ondernemingen de rechtszekerheid moeten verschaffen die nodig is om investeringen in innovatie te stimuleren.

Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

De dwanglicentie in het belang van volksgezondheid uit artikel XI. 38 WER geeft de Belgische overheid de mogelijkheid om een octrooihouder te verplichten een licentie af te sluiten met een derde wanneer volksgezondheid dat vereist. Die derde kan het octrooi exploiteren zonder toestemming van de octrooihouder. Zowel internationale en Europese wetgeving bevestigen de nood aan dergelijke dwanglicentie, maar TRIPS en de Conferentie van Doha zorgen enkel voor minimumstandaarden. De verdere invulling wordt overgelaten aan de nationale wetgever. De Belgische procedure uit artikel XI. 38 WER leeft de minimumstandaarden echter niet na. Zo is de verplichting tot voorafgaande onderhandelingen en toetsing door een hogere, onafhankelijke instantie niet opgenomen. Daarnaast is de standaardprocedure traag en ontbreekt de mogelijkheid voor de overheid om zelf het initiatief te nemen. Ten slotte is de invulling van de toepassingsvoorwaarde ‘volksgezondheid’ onbepaald. Wanneer een echte volksgezondheidscrisis heerst, is een snelle reactie dan ook niet mogelijk. Hierdoor voldoet de Belgische overheid niet aan de verplichting om de meest geschikte procedure te organiseren. In deze masterthesis wordt door middel van rechtsvergelijking met de Duitse dwanglicenties in het algemeen belang uit artikel 24 Duitse Octrooiwet en de Franse ex offico-licentie uit artikel L.613-16 Code de la Propriété Intellectuelle een aantal mogelijke aanpassingen voorgesteld voor het Belgische normatief kader. Onafhankelijkheid, onpartijdigheid en snelheid dienen hierbij als benchmark. Deze kunnen als volgt worden samengevat: i) De opname van de verplichting van voorafgaande onderhandeling tussen de octrooihouder en de licentieaanvrager; ii) Het organiseren van een initiatiefrecht voor de Belgische minister van Volksgezondheid; iii) Wijziging van een administratieve procedure naar een gerechtelijke procedure waardoor zowel hoger beroep als kort geding mogelijk is; iv) Verduidelijking van het begrip ‘volksgezondheid’.

Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

De titel van deze masterscriptie luidt als volgt: “De prima facie geldigheid van octrooien in de geneesmiddelenindustrie: evaluatie vanuit een toekomstgerichte sociale zekerheid”. In het eerste beschrijvend deel komen enkele relevante aspecten met betrekking tot geneesmiddelen aan bod. Het bestaat uit een omschrijving van het begrip “geneesmiddel”, een korte duiding van de ontwikkeling van een geneesmiddel en een duidelijk onderscheid tussen de originele en generische geneesmiddelen, wat de rode draad vormt doorheen dit werk. Aangezien veel tijd en geld gepaard gaat met de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen, is het belangrijk dat deze beschermd worden zodat zij niet zonder meer kunnen worden nagemaakt. Nieuwe geneesmiddelen genieten enerzijds octrooibescherming, die nog eens kan verlengd worden met een aanvullend beschermingscertificaat, en anderzijds data- en marktexclusiviteit. Deze technieken ter bescherming van de geneesmiddelen worden besproken in het tweede beschrijvend deel. In het derde deel wordt overgegaan naar de hoofdzaak van deze scriptie, de procedure van beslag inzake namaak en de procedure in kort geding. Deze procedures hebben een gemeenschappelijke voorwaarde: het ingeroepen octrooirecht moet prima facie geldig zijn. Deze voorwaarde maakt reeds lange tijd het voorwerp uit van een discussie in de rechtspraak en rechtsleer. Traditioneel ging men uit van een zeer formalistische benadering, wat inhield dat er een quasi-onweerlegbaar vermoeden rustte op het octrooirecht. Dit had tot gevolg dat de producenten van vernieuwende geneesmiddelen, naast de verschillende beschermingstechnieken voor geneesmiddelen, nog eens relatief gemakkelijk beslagmaatregelen konden leggen op de generische varianten. Alles leek in hun voordeel te zijn… Twee cassatiearresten die dateren van 2014 lijken hier verandering in te brengen. Toch is er nog steeds een verschil waar te nemen tussen de betrokken gerechtelijke instanties die zich uitspreken over dergelijke zaken en heerst er nog steeds rechtsonzekerheid. Tot slot worden deze recente ontwikkelingen in de rechtspraak bekeken vanuit een toekomstgerichte sociale zekerheid. Het RIZIV lijdt financiële schade doordat beslag wordt gelegd op generische (en goedkopere) geneesmiddelen op grond van een octrooirecht dat later in een procedure ten gronde wordt nietig verklaard. Het vierde deel eindigt met de volgende “cliffhanger”: kan het RIZIV deze schade vergoed krijgen?