Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

Dyslexie is een leerstoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige lees- en spellingsproblemen die niet verklaard kunnen worden door externe factoren. Nog steeds is er geen eenduidige theorie die de oorzaak van dyslexie kan verklaren. In deze masterproef zal gefocust worden op de auditieve temporele verwerkingsdeficit theorie. Deze theorie verklaart de lees- en spellingsproblemen bij dyslexie door fonologische problemen die tot stand zijn gekomen door een probleem bij het verwerken van temporele informatie. Onderzoek toonde reeds aan dat personen met dyslexie minder goed zijn in het verwerken van temporele cues en spraak in ruis. In deze studie werd dan ook aan de hand van spraak-in-ruistaken naar verdere resultaten gezocht die de auditieve temporele verwerkingsdeficit theorie kunnen ondersteunen. In totaal deden 23 personen mee aan deze studie. In een eerste onderzoek onderzochten we bij vijf deelnemers of de amplificatiefactor van de envelope enhancement invloed had op de verbetering in speech reception treshold (SRT). Aangezien de grootste verbetering in SRT bij amplificatiefactor 18 gevonden werd, werd deze verder gebruikt voor het tweede onderzoek. In het tweede onderzoek onderzochten we bij de overgebleven 18 deelnemers spraak-in-ruis in vier condities: origineel, vocoded, origineel met envelope enhancement en vocoded met envelope enhancement. Van deze 18 deelnemers waren vijf personen gediagnosticeerd met dyslexie. Het doel van deze studie was tweevoudig. Ten eerste onderzochten we of personen met dyslexie slechter scoorden dan normaallezende personen. Ten tweede werd er onderzocht of de envelope enhancement strategie een positief effect had op het spraakverstaan. Hierbij vergeleken we ook of het effect van de EE verschilde tussen de groepen. De resultaten van dit onderzoek gaven gedeeltelijk ondersteuning voor de auditieve temporele deficit theorie. In het originele signaal scoorden de personen met dyslexie slechter op de spraak-in-ruistaak. Voor beide groepen werd een verbetering vastgesteld na toevoeging van de EE. Er werd echter geen significant groter effect van de EE vastgesteld voor de personen met dyslexie. In het vocoded spraaksignaal werd geen verschil tussen de groepen waargenomen. De EE had hier enkel een positief effect op de spraakperceptie van normaallezende personen. Hoewel we niet overal een significant effect vonden, werden er wel in de originele conditie duidelijke verschillen tussen de groepen waargenomen. Aangezien bij dit onderzoek enkel vijf personen met dyslexie deelgenomen hebben is er zeker nog verder onderzoek nodig om deze bevindingen te bevestigen.

Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

Probleemstelling: De taalvaardigheid en taaldominantie meten bij meertalige kinderen is complex. Gestandaardiseerde en genormeerde taaltests voor eentalige kinderen kunnen niet zomaar gebruikt worden voor twee- of meertalige kinderen vanwege specifieke kenmerken zoals cross-linguïstische transfer en codeverwisseling. Daarnaast is het niet mogelijk om iedere taal van het kind te onderzoeken o.w.v. de talenkennis van de onderzoeker. Neural tracking EEG zou een oplossing kunnen bieden voor deze problemen, hoewel er slechts enkel onderzoek is uitgevoerd bij tweetalige volwassenen. In de toekomst zou EEG ook hulp kunnen bieden bij het vaststellen van een taalontwikkelingsstoornis bij een kinderen. Doelstelling: De bruikbaarheid van neural tracking van de omhullende van lopende spraak wordt onderzocht bij een- en tweetalige typisch ontwikkelende kinderen om taaldominantie en taalvaardigheid na te gaan. Methode: Zowel een- als tweetalige typisch ontwikkelende kinderen werden gerekruteerd. Bij de deelnemers werden zowel gedragsmatige taaltesten als een passieve EEG-meting uitgevoerd. De tweetalige kinderen (n = 3) voerden de gedragsmatige testen uit in het Nederlands en Frans, de eentalige deelnemers (n = 10) enkel in het Nederlands. De actieve woordenschat (CELF-4-NL; Isadyle), passieve woordenschat (PPVT-III-NL; Isadyle), het opdrachtbegrip (Token Test) en verhaalbegrip (MAIN/OMER) werden in kaart gebracht aan de hand van gestandaardiseerde taaltests. De neural tracking van de omhullende werd gemeten terwijl de kinderen luisterden naar lopende spraak, namelijk verhalen verteld in drie condities: het Nederlands, Frans en Italiaans. Er werd onderzoek gedaan naar drie aspecten. (1) De neural tracking tussen de twee groepen en tussen de verschillende taalcondities werd vergeleken. We verwachten een verschil in de neural tracking van de verschillende talen (gekende > niet gekende taal) en tussen de groepen. (2) Daarnaast werden de correlaties berekend tussen de gedragsmatige taaltests en de neural tracking EEG van de omhullende. (3) Ook de taaldominantie van de tweetaligen werd bepaald aan de hand van de gedragsmatige taken en neural tracking EEG. Resultaten: Er is geen verschil tussen de groepen op de Nederlandse gedragsmatige taaltests. (1) De een- en tweetalige kinderen kunnen niet van elkaar worden onderscheiden. Bij de eentalige kinderen is er wel een verschil in de neural tracking van de omhullende tussen het Nederlands ten opzichte van het Frans en ten opzichte van het Italiaans. Binnen de groep tweetaligen is er geen verschil in verwerking tussen de drie talen. Er zijn verschillen in pieken zichtbaar op de TRF’s tussen de condities en groepen. (2) Er bestaat een correlatie tussen de neural tracking en de expressieve (lage) en receptieve (matige) woordenschat op de Nederlandse taken. (3) Er kunnen geen eenduidige conclusies worden getrokken over de taaldominantie gemeten aan de hand van neural tracking. Bovendien geven de gedragsmatige taken hierover ook uiteenlopende resultaten. Besluit: Neural tracking van de omhullende blijkt een bruikbare methode om bepaalde taalaspecten in kaart te brengen bij een jonge een- en tweetalige populatie. Echter, door een beperkt aantal deelnemers kunnen er weinig eenduidige conclusies worden getrokken. Vervolgonderzoek zal het gebruik van neural tracking EEG verder moeten uitwijzen.

Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

In de hedendaagse klinische audiologische praktijk maken we gebruik van gedragsmatige testen om spraakverstaanbaarheid te meten. Deze testen vergen de actieve participatie van de patiënt. Bij bepaalde populaties, zoals kleuters, kunnen we deze noodzakelijke coöperatie niet altijd garanderen. Als alternatief gebruiken we in de praktijk objectieve testen. Deze vergen geen participatie van de patiënt, maar onderzoeken enkel detectie van stimuli. Hiermee komen we niets te weten over het effectief spraakverstaan van de patiënt. Daarom wordt een objectieve maat gebaseerd op hersenresponsen gemeten aan de hand van elektro-encefalografie (EEG) of magneto-encefalografie (MEG), ontwikkeld. De hersenen blijken de spraakenveloppe te volgen, dit heet neurale enveloppe tracking. De spraakenveloppe kan uit het gemeten hersensignaal gereconstrueerd worden. De correlatie tussen deze afgeleide spraakenveloppe en de oorspronkelijke enveloppe wordt gebruikt als basis voor de objectieve maat van spraakverstaan. Deze maat werd al onderzocht en verbeterd voor volwassenen, maar nooit bij kinderen. Daarom onderzoekt deze masterproef de objectieve maat van spraakverstaan bij 5-/6-jarige kinderen. Eerst willen we nagaan of de objectieve maat ook bij kinderen een goede voorspeller is voor spraakverstaanbaarheid. Ook gaan we onderzoeken hoe de objectieve maat correleert met de gedragsmatige maat. Ten laatste zijn we geïnteresseerd in de relatie tussen het spraakverstaan en de taalontwikkeling bij deze jonge kinderen. Eerst, nemen we bij 14 normaalhorende kleuters een gedragsmatige spraakverstaantest in ruis af. Vervolgens, voeren we de EEG-meting met het aangepaste en kindvriendelijk protocol uit, gebruik makend van verhalen aangeboden in ruis. Deze data gaan we op twee manieren verwerken. Aan de hand van de decoder reconstrueren we de enveloppe uit het EEG-signaal. Het omgekeerde doen we aan de hand van TRF’s, we voorspelen hiermee het EEG-signaal aan de hand van de spraakenveloppe. Vervolgens wordt de Peabody Picture Vocabulary Test afgenomen om later de taalontwikkeling van de deelnemers te vergelijken met hun spraakverstaan. De resultaten van deze masterproef tonen aan dat ook bij kleuters de neurale enveloppe tracking toeneemt naarmate de SNR toeneemt. Dit zien we zowel in de backward- als de forward-verwerking. We vinden het significant effect terug in de delta- en thetaband en in de amplitude van de TRF-piek in de frontocentrale hersenregio. De gedragsmatige en objectieve maat vergelijken we op de 0 dB SNR-conditie. Deze data worden in deze proef niet genormaliseerd. De backward-verwerking brengt resultaten met zich mee die niet overeenkomen met de resultaten gevonden in de literatuur. Er is echter genoeg evidentie om te suggereren dat de gedragsmatige en objectieve maat van spraakverstaan gelinkt zijn met elkaar. We hebben geen verband kunnen aantonen tussen het spraakverstaan en de taalontwikkeling van de deelnemers. Om hierover conclusies te trekken, is er verder onderzoek nodig met kinderen met meer uiteenlopende taalontwikkelingsniveaus. Bijgevolg kunnen we besluiten dat de objectieve maat voor spraakverstaan een goede voorspeller is voor spraakverstaanbaarheid bij 5-/6-jarige kinderen. Het is aangeraden om in vervolgonderzoek de maat verder te analyseren bij slechthorende kleuters die een hoortoestel of cochleair implantaat dragen. Ook moet in verder onderzoek de maat verbeterd worden om deze in de klinische praktijk te kunnen implementeren.

Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

Dyslexie is een leerstoornis gekenmerkt door hardnekkige lees- en/of spellingproblemen. Het is algemeen erkend dat personen met dyslexie een fonologisch tekort hebben dat de lees- en/of spellingproblemen veroorzaakt. Onderzoek naar de onderliggende neurologische disfunctie van dyslexie suggereert dat de fonologische problemen het gevolg kunnen zijn van meer fundamentele sensorische beperkingen in de verwerking van de temporele informatie in spraak. Dit perceptueel tekort zou aanleiding geven tot moeilijkheden bij het detecteren van amplitudeveranderingen in het spraaksignaal. Dan ontstaat een cascade aan effecten beginnend met een verstoring van de ontwikkeling van het fonologisch systeem en resulterend in problemen met lezen en spellen. In deze studie werd een envelope enhancement (EE)-strategie toegepast met als doel de spraakperceptie van kinderen met dyslexie te verbeteren. Het EE-algoritme versterkt de amplitude-overgangen (onsets) in de spraakomhullende, die belangrijke informatie bevatten om klanken te discrimineren. Eerder onderzoek toonde al aan dat EE een positieve invloed uitoefent op spraakperceptie bij normaalhorende volwassenen en personen met een cochleair implantaat. Steunend op de auditief-temporele verwerkingstheorie wordt verwacht dat het uitvergroten van deze akoestische veranderingen de fonetische contrasten verduidelijkt en zo de zwakkere spraakperceptie van kinderen met dyslexie verbetert. Het onderzoek vergelijkt 35 kinderen tussen 9 en 12 jaar (17 kinderen met, 18 kinderen zonder dyslexie) op een herhalingstaak met L.I.S.T-zinnen in achtergrondruis. Om de verschillen in temporele vaardigheden na te gaan, werd de performantie op natuurlijke spraak vergeleken met de performantie op vocoded spraak. Bij deze laatste steunt het spraakverstaan in grote mate op de temporele verwerking, die bij personen met dyslexie net gestoord zou zijn. Vervolgens werd het effect van EE op het spraakverstaan nagegaan in beide condities. Verder werden ook de fonologische-, lees-, schrijf- en intellectuele vaardigheden onderzocht. De resultaten toonden aan dat kinderen met dyslexie in de eerste plaats zwakkere spraak-in-ruis vaardigheden hebben dan kinderen zonder dyslexie, zowel in de original als in de vocoder conditie. De EE-strategie zorgde in beide groepen voor een beter spraakverstaan. Het effect van EE bleek niet significant groter voor kinderen met dyslexie. Wel toonden de individuele resultaten aan dat EE in de vocoder conditie een grotere invloed heeft bij de kinderen met dyslexie. Verder werd aangetoond dat de spraak- en leesvaardigheid onderling geassocieerd zijn. Ook deze bevinding geeft ondersteuning voor de relatie tussen spraakperceptie en leesvaardigheid. De resultaten sluiten aan bij de vooropgestelde hypothese. Ten eerste vertoonden kinderen met dyslexie een zwakkere spraak-in-ruis perceptie. Daarnaast ondervonden beide groepen een duidelijk positief effect van EE. Kinderen met dyslexie lijken in de vocoder conditie een groter effect te ondervinden van EE, al was dit niet significant. Deze studie geeft daarom evidentie voor EE als mogelijke interventiestrategie om spraakperceptie in rumoerige situaties bij kinderen met dyslexie te verbeteren. Verder onderzoek is nodig om de bijdrage van EE op spraakperceptie en bovendien op de fonologische vaardigheid en uiteindelijk op lezen en spellen te onderzoeken.

Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

Probleemstelling: De taalvaardigheid en taaldominantie meten bij meertalige kinderen is complex. Gestandaardiseerde en genormeerde taaltests voor eentalige kinderen kunnen niet zomaar gebruikt worden voor twee- of meertalige kinderen vanwege specifieke kenmerken zoals cross-linguïstische transfer en codeverwisseling. Daarnaast is het niet mogelijk om iedere taal van het kind te onderzoeken o.w.v. de talenkennis van de onderzoeker. Neural tracking EEG zou een oplossing kunnen bieden voor deze problemen, hoewel er slechts enkel onderzoek is uitgevoerd bij tweetalige volwassenen. In de toekomst zou EEG ook hulp kunnen bieden bij het vaststellen van een taalontwikkelingsstoornis bij een kinderen. Doelstelling: De bruikbaarheid van neural tracking van de omhullende van lopende spraak wordt onderzocht bij een- en tweetalige typisch ontwikkelende kinderen om taaldominantie en taalvaardigheid na te gaan. Methode: Zowel een- als tweetalige typisch ontwikkelende kinderen werden gerekruteerd. Bij de deelnemers werden zowel gedragsmatige taaltesten als een passieve EEG-meting uitgevoerd. De tweetalige kinderen (n = 3) voerden de gedragsmatige testen uit in het Nederlands en Frans, de eentalige deelnemers (n = 10) enkel in het Nederlands. De actieve woordenschat (CELF-4-NL; Isadyle), passieve woordenschat (PPVT-III-NL; Isadyle), het opdrachtbegrip (Token Test) en verhaalbegrip (MAIN/OMER) werden in kaart gebracht aan de hand van gestandaardiseerde taaltests. De neural tracking van de omhullende werd gemeten terwijl de kinderen luisterden naar lopende spraak, namelijk verhalen verteld in drie condities: het Nederlands, Frans en Italiaans. Er werd onderzoek gedaan naar drie aspecten. (1) De neural tracking tussen de twee groepen en tussen de verschillende taalcondities werd vergeleken. We verwachten een verschil in de neural tracking van de verschillende talen (gekende > niet gekende taal) en tussen de groepen. (2) Daarnaast werden de correlaties berekend tussen de gedragsmatige taaltests en de neural tracking EEG van de omhullende. (3) Ook de taaldominantie van de tweetaligen werd bepaald aan de hand van de gedragsmatige taken en neural tracking EEG. Resultaten: Er is geen verschil tussen de groepen op de Nederlandse gedragsmatige taaltests. (1) De een- en tweetalige kinderen kunnen niet van elkaar worden onderscheiden. Bij de eentalige kinderen is er wel een verschil in de neural tracking van de omhullende tussen het Nederlands ten opzichte van het Frans en ten opzichte van het Italiaans. Binnen de groep tweetaligen is er geen verschil in verwerking tussen de drie talen. Er zijn verschillen in pieken zichtbaar op de TRF’s tussen de condities en groepen. (2) Er bestaat een correlatie tussen de neural tracking en de expressieve (lage) en receptieve (matige) woordenschat op de Nederlandse taken. (3) Er kunnen geen eenduidige conclusies worden getrokken over de taaldominantie gemeten aan de hand van neural tracking. Bovendien geven de gedragsmatige taken hierover ook uiteenlopende resultaten. Besluit: Neural tracking van de omhullende blijkt een bruikbare methode om bepaalde taalaspecten in kaart te brengen bij een jonge een- en tweetalige populatie. Echter, door een beperkt aantal deelnemers kunnen er weinig eenduidige conclusies worden getrokken. Vervolgonderzoek zal het gebruik van neural tracking EEG verder moeten uitwijzen.