Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

De mens is een symbolisch dier. Met de hulp van symbolen, rituelen en andere culturele constructies geef hij betekenis aan de wereld die hem omringt. Vanuit die premisse buigen veertien toonaangevende auteurs zich over de betekenis van symbolen en de rol die ze spelen in  de meest diverse uitingen van beschaving. De bijdragen in dit boek raken aan antropologische thema’s zoals vergiffenis, lijden en liefde, filosofische thema’s zoals de rol van de verbeelding, de kunst en het sacrale, en aan maatschappelijke thema’s zoals identiteitspolitiek en de herbestemming van kerken. De auteurs gaan hierbij net zo goed in dialoog met grote namen uit de filosofiegeschiedenis als met invloedrijke schrijvers en kunstenaars. Omdat dit boek werd opgevat als een eerbetoon aan het werk van de Leuvense filosoof Paul Cortois, gaat bijzondere aandacht uit naar de relatie tussen wetenschap en symbolisering. In welke zin vormen de wetenschappen een set van specifieke culturele tradities binnen een bredere cultuur? Hoe moeten we de spanningen tussen de verschillende culturele domeinen van ons leven vatten? Wat maakt het mogelijk om binnen een wetenschappelijk wereldbeeld de eigenheid van literatuur, rituelen en religie te vatten?

Philosophy and psychology of culture --- Philosophical anthropology --- Affective and dynamic functions --- Religious studies --- Ethnology. Cultural anthropology

Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

Stengers, Isabelle

Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

Het werk van Louis Althusser is vandaag de dag grotendeels vergeten. Het verdwijnen van de interesse in het werk van Althusser lijkt te wijten aan zijn strikt marxistisch discours en met name zijn centrale stelling dat het marxisme een wetenschap is. Voor velen vandaag de dag is zo’n stelling onhoudbaar. In deze thesis heb ik geprobeerd die centrale stelling inzichtelijk te maken door een onderzoek in te stellen naar de grond van waaruit Althusser deze claim maakt, en waarbij de centrale vraag dan ook is: wat bedoelt Althusser met ‘wetenschap’? Secundaire literatuur verwijst voornamelijk naar de psychoanalyse of het werk van Baruch Spinoza als inspiratiebron, maar zoiets lijkt enkel het begrip ‘ideologie’ inzichtelijk te maken, maar niet ‘wetenschap’. Om te begrijpen wat Althusser onder ‘wetenschap’ verstaat, moet men beroep doen op een andere inspiratiebron: de Franse epistemologie en met name Gaston Bachelard.

Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

Is een 'sociologie van de natuur' mogelijk? Dat wil zeggen: een sociologisch begrip dat verder reikt dan culturele representaties van die natuur. Dat is de vraag die uit het werk van Michel Serres naar voren komt. Onze confrontatie met de klimaatproblematiek, toont volgens hem aan dat we onze conditie niet meer kunnen begrijpen zonder ook de wereld zelf in ogenschouw te nemen. We moeten overgaan van een 'sociaal contract', met enkel oog voor mensen, naar een 'contract met de natuur', waarin ook de dingen een plaats krijgen. Deze thesis tracht de mogelijkheid van zo'n contract met de natuur te onderzoeken aan de hand van de wetenschapssociologie. Ook wetenschappelijke feiten lijken immers te ontsnappen aan een sociologische analyse, want ze worden gekenmerkt door de afwezigheid van elke sociale verkleuring. Ware theorieën verspreiden zich omdat ze rationeel zijn, terwijl onware theorieën hoogstens aanhang vinden door sociale factoren, zoals ideologie. In deel II wordt ingegaan op het sterke programma binnen de wetenschapssociologie, dat deze asymmetrie bekritiseert. Daartegenover plaatst het een symmetrieprincipe: ware en onware theorieën moeten op gelijkwaardige wijze verklaard worden. De inhoud van de wetenschap staat zo ook open voor sociologische analyse. Doch de natuur zelf wordt nog buitengesloten, aangezien het finaal om sociale representaties van de natuur gaat, een natuur die zelfs niet voor de wetenschap toegankelijk is. Een volgende stap wordt gezet in het werk van de Franse socioloog Bruno Latour en staat centraal in deel III: hij neemt zowel mensen als niet-mensen, maatschappij en natuur, op in zijn analyse. Vanuit een reeks wetenschapssociologische studies stelt hij dat het probleem de begrippen maatschappij/natuur zelf zijn, aangezien deze zo worden ingevuld dat ze elkaar bij voorbaat uitsluiten. Als men de wetenschapspraktijk echt wil begrijpen, moet men realiseren dat het steeds gaat om hybride vormen: noch natuur noch maatschappij, maar beide tegelijk. Het zijn noch subjecten noch objecten, maar 'quasi-objecten'. In deel IV wordt gekeken hoe Latour dit vervolgens toepast op de klimaatkwestie. Zijn stelling is dat het binnen de politieke ecologie niet gaat om het feit dat men nu eindelijk de natuur opneemt in de samenleving, maar eerder dat men beseft dat dit klassiek begrip van de natuur onhoudbaar is. De klimaatcrisis toont dat we de natuur niet meer kunnen opnemen als een externe, passieve factor. We worden daarentegen geconfronteerd met een enorme wetenschappelijke onzekerheid: wat de natuur juist zal doen, en uit wat ze juist bestaat, is niet meer duidelijk. Het onderscheid tussen natuur en maatschappij kan men dus niet meer maken, althans niet op voorhand. Daartegenover plaats Latour het idee van een 'collectief'. De identiteit van dit collectief is niet bij voorbaat gegeven, kan zowel mensen als niet-mensen bevatten, en wordt via een reeks procedures bepaald binnen wat Latour het 'parlement van de dingen' noemt. Latours 'parlement van de dingen' kan beschouwd worden als een invulling van Serres' contract met de natuur. In die zin is een sociologie van de natuur mogelijk, maar enkel via de herdenking van het begrippenpaar maatschappij/natuur. De identiteit van de natuur (en van de maatschappij) ligt nooit op voorhand vast, maar moet bepaald worden binnen het collectief waartegen het zich ook altijd kan verzetten. In die zin, is het wellicht gepaster te spreken van een sociologie van het onbehangen de natuur.