Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

De Menapii vormen een stam van Germaanse afkomst die na Caesars veroveringstochten (57 v.C. – 51 v.C.) in Gallia Belgica het gebied ging bewonen van het huidige Noord-Frankrijk, West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en Antwerpen ten westen van de Schelde. Hoewel ze hun eigen inheemse tradities grotendeels behielden, kwamen ze ook onder de invloed van de Romeinse cultuur en administratie. De nieuw ontstane nederzettingen kregen vaak een Latijnse naam met Keltische of Germaanse elementen. Sporen van hun aanwezigheid zijn vandaag nog te vinden op vele plaatsen langs de kust, in het Leiebekken en langs de Schelde. In de vroege middeleeuwen gaven de Menapii hun naam aan de pagus Mempiscus, een administratieve eenheid. Deze masterproef gaat in op de problematiek rond de grenzen van het Menapisch gebied, de civitas Menapiorum genaamd. Deze grenzen zijn in 1961 door Siegfried De Laet bepaald en daarna nog amper bijgesteld. Traditioneel aanvaardt men in het westen de rivier de Aa en in het oosten de rivier de Schelde als demarcatielijn. De verbinding tussen deze twee grenzen wordt mogelijk gemaakt via de Leie, de Deule en de Scarpe in het zuiden. Hoewel deze hypothese op het eerste zicht vrij overtuigend lijkt, vertoont ze heel wat hiaten. Zo vond de Schelde in de oudheid haar weg naar de Noordzee via de zeer veranderlijke delta van Rijn en Maas en was er geen rechtstreekse verbinding tussen de Deule en de Scarpe. De strikte aanvaarding van deze grenzen leidt ook tot de opdeling van Tournai tussen twee volkeren; dit was in de oudheid zeker niet het geval. Om een eigen, onderbouwde hypothese te kunnen formuleren, zijn zoveel mogelijk bronnen over de Menapii samengebracht. In de eerste plaats bevestigen antieke auteurs zoals Caesar dat de Menapii geen autochtone bewoners van het onderzochte gebied waren. Grafstenen, militaire diplomata en stempels vormen een tweede categorie bronnen. Hieruit blijkt duidelijk dat de immigranten zich op verschillende vlakken in het Romeinse kader inpasten. Zo ontstond er een levendige handel in zout en werd er een militaire eenheid van Menapii gevormd. Verder bieden de antieke wegenkaarten een unieke kijk op de belangrijkste nederzettingen in het gebied. Uitgebreid onderzoek naar deze nederzettingen leidde tot een indeling in zeven types. De plaatsen stonden via wegen, maar vooral via het water met elkaar in contact. Tot slot gaf de vermelding van de pagus Mempiscus in enkele middeleeuwse bronnen een mogelijke aanwijzing voor de bepaling van de grens van de antieke civitas Menapiorum. Hoewel de meeste onderzoekers uitgaan van de hypothese van De Laet, blijkt zijn begrenzing nergens bevestigd in de bronnen. Documenten uit de middeleeuwen kunnen een aanwijzing geven, maar het is zeer twijfelachtig om deze tot de oudheid te laten teruggaan. Ook het toenemende onderzoek naar plaatsnamen is grotendeels gebaseerd op hypotheses en kan dus geen uitsluitsel bieden. Alle vandaag bekende mogelijkheden zijn in de masterproef uitgebreid besproken, maar het is wachten op de vondst van nieuw literair, documentair of archeologisch materiaal om de bestaande hypotheses te kunnen bevestigen of weerleggen.

Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

Dutch literature