Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

Bachelorproeven Secundair Onderwijs : Bio-esthetiek en Haartooi 2015-2016

Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

Tellegens dieren in het Poolse bos behandelt de Nederlandstalige jeugdliteratuur in Poolse vertaling. Er wordt onderzocht hoe werken voor jonge lezers uit het Nederlandse taalgebied zich gedragen wanneer ze door vertaling terecht komen in de Poolse culturele, literaire en maatschappelijke context, in zijn geheel ook wel het Poolse doelsysteem genoemd. Het eerste deel van de masterproef poogt een historisch overzicht te geven van welke Nederlandstalige jeugdauteurs reeds naar het Pools vertaald werden. Hieruit is te concluderen dat het aantal vertalingen, vooral in de vroegste jaren, maar ook nu nog, erg beperkt is. Sinds het laatste decennium van de vorige eeuw wordt onze jeugdliteratuur steeds beter gerepresenteerd op de Poolse markt. De vraag naar de oorzaak van de eerder beperkte animo is er één met een zeer veelzijdig antwoord. Hoofdzakelijk schrikt het “vreemde” de Poolse lezer en uitgever af. De Nederlandstalige jeugdliteratuur blijft in Polen onbekend en dus onbemind. De Poolse boekenmarkt houdt er een erg canongerichte houding op na: dit wil zeggen dat men enkel geïnteresseerd is in het publiceren van boeken die in hun eigen en andere taalgebieden worden gezien als een waar meesterwerk en als behorend tot het centrum van hun literatuur, d.w.z. tot de “canon”. Aangezien jeugdliteratuur doorgaans al bekeken wordt als triviaal en perifeer, is deze houding bijzonder problematisch. De doelcultuur loopt zo immers een kans mis om onafhankelijk in contact te komen met vreemde culturen en zo zichzelf te verrijken. Het tweede deel van dit werk gaat verder in op de techniciteiten van het vertalen van jeugdliteratuur. Jeugdliteratuur in vertaling dient, vaak méér dan zijn volwassen tegenhanger, aangepast te worden aan het doelsysteem waarbinnen ze zal moeten functioneren. Dit noemen we cultural context adaptation: wat te doen met vreemde of te ingewikkelde elementen in de brontekst, of een ideologische of didactische boodschap die niet overeenstemt met wat in de doelcultuur uitgedragen wordt? Een vertaler kan kiezen om bepaalde aspecten wel (domestication) of niet (foreignization) te vertalen. Een ander belangrijk aspect is dat van de dubbele lezer, of kortweg de dual address: ook de volwassene is een geadresseerde van het jeugdboek en ook voor hem moet er dus iets van waarde in terug te vinden zijn. Bovendien is het belangrijk dat de tekst zich vlot leent tot voorgelezen worden. Tot slot is er het visuele aspect: ook illustraties of vormgeving dienen soms omgezet te worden om beter in het doelsysteem te passen. De vlotte samenhang tussen het tekstuele en visuele moet daarbij bewaard blijven. Het derde deel, tot slot, toetst via een case study bovenstaande gegevens aan de praktijk. Door analyse van twee naar het Pools vertaalde werken van Nederlands auteur Toon Tellegen, De verjaardag van alle anderen (1998) en Bijna iedereen kon omvallen (1993), kunnen we vaststellen dat dezelfde tendensen van tel zijn. Omdat het gaat om de introductie van een nieuw genre in de Poolse jeugdliteratuur (i.e. filosofische dierenverhalen met dubbele bodem), worden er in de vertaalde uitgaven aanpassingen gedaan die het voor de Poolse lezer gemakkelijker maken zich met de verhalen te identificeren. Vooral illustraties en vormgeving werden herwerkt, duidelijk met het oog op een jonger doelpubliek. Op visueel vlak kunnen we dus spreken van domestication. Op tekstueel vlak echter, blijft de vertaalster trouw aan de brontekst en hanteert zij hetzelfde niveau