Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

Samenvatting Stoppen met roken kan leiden tot verschillende positieve gezondheidseffecten (Bergh et al., 2017). Deze masterproef heeft de doelstelling om tabaksgebruikers en hulpverleners meer inzicht te bieden in de impact van rook- en vapestop op mentale gezondheid, gezien de beperkte beschikbare evidentie over de evolutie van deze effecten. Dit gebeurde door de invloed van tabaks- en nicotineonthouding op angst- en stressniveaus na te gaan bij volwassenen. Daarbij maakte deze studie een onderscheid tussen de impact van acute (maximaal 24 uur) en langdurige (vanaf 6 weken) onthouding. Om de evolutie van angst- en stressniveaus doorheen de tijd in kaart te brengen, werd een systematische literatuurstudie uitgevoerd voor twee hoofdonderzoeksvragen, gericht op de effecten van acute en langdurige nicotineonthouding. Dit onderzoek begon met een uitgebreide zoektocht naar een omvattende meta-analyse per onthoudingsperiode. Vervolgens werden de twee gevonden meta-analyses bestudeerd en aangevuld met relevante literatuur tot op heden. Aangezien dit literatuuronderzoek ook verschillende studies opleverde omtrent acute e-sigaretonthouding en de overschakeling van roken naar vapen, formuleerde deze masterproef bijkomend voor elke onderzoeksvraag een nieuwe onderzoekspiste. Dit om meer inzicht te verkrijgen in de effecten van voortgezet vapegedrag na rookstop op angststressniveaus en ontwenningsverschijnselen na acute vapestop. Uit de analyses van de geïncludeerde studies bleek dat acute tabaksonthouding ervoor zorgt dat ontwenningsverschijnselen zoals angstsymptomen verhogen. De onthouding van tabak op langere termijn gaat echter gepaard met verminderde angst- en stresssymptomen, waarbij deze symptomen dalen tot een lager niveau dan tijdens het tabaksgebruik. Verder kwam naar voor dat de acute onthouding van e-sigaretten ook een verhoging van angstsymptomen veroorzaakt en dat de ernst van deze symptomen slechts iets lager is dan gedurende acute tabaksonthouding. Daarnaast bleek dat voormalige rokers die voortgezet vapen, vergelijkbare niveaus van welzijn en stress ervaren dan voormalige rokers die volledige nicotineonthouding hanteren. Bovendien kan dit voortgezet vapegedrag leiden tot een verbeterde stresscoping dan wanneer er sprake is van gehele nicotineonthouding. Deze resultaten benadrukken de complexe relatie tussen tabaks- en nicotineonthouding en veranderingen in stress- en angstniveaus doorheen de tijd. Verdere onderzoeken zijn nodig om de rol van nicotine bij angst en stress(regulatie) beter te begrijpen en de effecten van e-sigaretten als mogelijke hulpmiddelen bij rookstop op langere termijn in kaart te brengen. Sleutelwoorden: rookstop, tabaksigaretten, e-sigaretten, nicotine, mentaal welzijn, angst en stress.

Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

Roberta, Valencia Nagore, De relatie tussen aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis en nicotine. Masterproef aangeboden tot het verkrijgen van de graad van Master of Science in de psychologie Examenperiode: juni 2024 Promotor: Frank Baeyens Zowel aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis (ADHD) als nicotinegebruik zijn vaak voorkomende fenomenen in onze huidige maatschappij die negatieve en maatschappelijke gevolgen met zich meebrengen. Eerder onderzoek toont een verhoogd risico van middelengebruik bij ADHD-patiënten en prenatale blootstelling aan sigaretten blijkt een risicofactor te zijn voor de ontwikkeling van ADHD. Op basis van deze bevindingen en een stijging in het gebruik van alternatieve nicotineproducten ontstond de volgende onderzoeksvragen: Is er een relatie tussen ADHD en nicotine? en Wat is de richting van de relatie tussen ADHD en nicotine? Deze literatuurstudie tracht een overzicht te geven van de bevindingen uit de bestaande literatuur. Het ingeven van een zoekstring in de databank PubMed, samengesteld op basis van de twee kernconcepten, nicotine en ADHD, leidde tot 495 papers. Na een eerste analyse van deze papers ontstonden enkele bijvragen op basis van de vaak voorkomende subthema’s: (1) Welk effect heeft nicotine op ADHD-symptomen bij mensen met een ADHD-diagnose of dieren die ADHD simuleren? (2) Welke effect heeft prenatale nicotineblootstelling op ADHD- symptomen bij gezonde mensen of dieren? (3) Welke hersenmechanismen spelen een rol bij de mogelijke relatie tussen ADHD en nicotine? Aan de hand van inclusie- en exclusiecriteria werden uiteindelijk 45 papers geselecteerd die een antwoord te kunnen bieden op de onderzoeks- en bijvragen. De literatuurstudie geeft een overzicht van de resultaten uit de 45 papers aan de hand van verschillende categorieën: de relatie tussen ADHD en nicotinegebruik bij mensen, het effect van nicotine of prenatale nicotineblootstelling op ADHD-symptomen, en betrokken hersenmechanismen. Alle studies tonen een relatie tussen ADHD en nicotine waarbij ADHD-patiënten een verhoogd risico vertonen op nicotinegebruik en prenatale nicotineblootstelling bij nakomelingen zorgt voor een grotere kans op de ontwikkeling van ADHD. De toediening van nicotine zorgt voornamelijk voor positieve effecten op ADHD- symptomen in ADHD-patiënten en dieren maar prenatale nicotineblootstelling zorgt, naast een verhoogd risico op ADHD bij mensen, voor ADHD-symptomen bij dieren. Voornamelijk het cholinerge en dopaminerge systeem spelen een rol bij de relatie tussen ADHD en nicotine maar de manier waarop is nog niet volledig begrepen. De literatuurstudie toont ten slotte evidentie voor mogelijke onderliggende mechanismen van de relatie. Vervolgonderzoek naar de causaliteit van het verband kan meer duidelijkheid brengen. Verder bieden de resultaten implicaties voor aangepaste preventie van roken/nicotinegebruik in ADHD-patiënten. Tot slot tonen de resultaten een aanzet voor een medicatementeuze behandeling van ADHD via nicotinetoedieningen.

Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

Onderzoek naar de potentiële cognitieve en motorische effecten van nicotine met de focus op de gezonde mens die niet behoort tot de patiëntenpopulatie, werd in het verleden al eerder uitgevoerd, net zoals meta-analyses van deze onderzoeken. Inconsistente bevindingen bleken herhaaldelijk naar voren te komen. De potentieel bevorderende cognitieve effecten van nicotine zouden bijdragen aan positieve en negatieve bekrachtiging die het risico verhogen om een afhankelijkheid te ontwikkelen aan nicotinegebruik of bestaand tabaksgebruik. Desondanks blijft onduidelijkheid over deze potentiële nicotine-effecten bestaan en werd er geen recente meta-analyse of review gevonden van bestaande literatuur sinds een meta-analyse uit 2010 van Heishman et al. (2010). De huidige studie heeft als doel het achterhalen welke cognitieve en/of motorische effecten van nicotine er bestaan bij de gezonde mens zonder aanwijsbare psychopathologische, neurologische of neurodegeneratieve aandoeningen door middel van een kwalitatieve systematische literatuurstudie. Hierbij werd de meta-analyse van Heishman et al. (2010) gebruikt als vertrekpunt van het huidig onderzoek. Door middel van twee screeningsprocedures werd getracht om bestaande literatuur binnen het tijdsinterval 01/01/2010 tot en met 25/03/2023 nauwkeurig te doorzoeken op bestaande studies die dit onderwerp onderzochten. Hiervoor werden drie zoekstrings opgesteld en ingegeven op de databank PubMed in een poging om relevante literatuur te bekomen. Deze databankresultaten werden in een eerste screeningsprocedure herhaaldelijk doorgenomen en gefilterd op basis van hun titel, abstract en inhoud via vooraf opgestelde inclusie- en exclusiecriteria. De desbetreffende criteria werd zelfstandig opgesteld en geïnspireerd door zowel de meta-analyse van Heishman et al. (2010) als ander onderzoek. Daarnaast werden de databankresultaten in een tweede screeningsprocedure op dezelfde manier doorzocht met een bijkomende manuele screening via de vooraf opgestelde criteria. Het onderzoeksdoel, de experimentele taak, de resultaten en belangrijke kanttekeningen van de geïncludeerde studies werden besproken. Vervolgens werd een poging gedaan om de implicaties van de bevindingen voor de onderzochte cognitieve of motorische domeinen te bespreken, met voldoende nuancering voor de kanttekeningen. De geïncludeerde studies boden zowel op kwantitatief als kwalitatief vlak beperkt vergelijkingsmateriaal voor de onderzochte performantiedomeinen. Hoewel meerdere studies significante effecten vonden, zoals voor gedragsinhibitie en volgehouden aandacht, leken bevindingen meermaals inconsistent te zijn en bestonden veel verschillen in de onderzoekskenmerken tussen deze studies wat de vergelijking van bevindingen bemoeilijkte. De resultaten van de huidige studie werden ook vergeleken met de resultaten van bovenstaande meta-analyse. Deze leken grotendeels niet overeen te komen, maar dit vraagt opnieuw om nuancering. Indien we de huidige kennis willen uitbreiden voorbij de inconsistente bevindingen, blijkt veelvuldig, allesomvattend en kritischer onderzoek nodig naar de effecten van nicotine in verband met de onderzoekskenmerken.