Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

De moederlijke en affectieve kracht van muziek wordt in deze thesis zowel in de literatuurstudie over personen met dementie als in de casus over een jongere met een hechtingsstoornis, belicht. In de literatuurstudie ‘Stem en dementie: de wonderlijke betekenis van gezang en muziek bij het verlies van taal’ wordt op zoek gegaan naar hoe gecommuniceerd kan worden met een persoon met dementie aan wie de taal niet meer eigen is. Kan er met muziek gecommuniceerd worden? Aan de hand van een psychoanalytische visie op de problematiek van het spreken bij dementie worden afasie, roepgedrag en de stem als driftobject beschreven. Vanuit deze visie wordt belicht dat ouderen met een stemproblematiek regrediëren naar een reëel stadium waarin geen woorden, vormeloosheid en affectiviteit centraal staan. Vanuit het woordeloze maar affectieve aspect van muziek kan begrepen worden dat muziek op dit verloren gaan van de taal kan inspelen. Aan de hand van de evolutie van muziek in de kerk en de opera wordt de affectiviteit van muziek en de regressie in de taal bij personen met dementie geïllustreerd. Door het verloren gaan van de taal, keert men terug naar het gebrabbel van een baby. Een gebrabbel dat de moeder zonder woorden imiteert, maar wel vormgeeft. Iets waar muziek ook zonder woorden toe in staat is. In de casus ‘Een zoektocht naar afstemming en veiligheid: het zoeken naar een afstemming met een jongere met een hechtingsstoornis’, wordt dit affectieve en woordeloze aspect van muziek ook belicht in het zoeken naar een afstemming en een veiligheid. Een veiligheid en een afstemming die vanwege de hechtingsstoornis van Liam niet lang kon bestaan. Liams stoere houding verborg zijn kwetsbaarheid. Een basaal, affectief en imitatief niveau van afstemmen zoals een moeder zich op haar kind afstemt, stond centraal. De therapeut nam al snel een moederlijke rol in om op deze kwetsbaarheid in te spelen. Een uitvergroot, langzaam en moeilijk containend proces stond gelijk aan het muziektherapeutische proces met Liam. In de rol van observator mocht de therapeut vanuit de hechtingsstoornis soms wel en soms niet helpen om een gespannen, moeilijk moment op te helderen en Liam vast te houden. Het vinden van een emotionele resonantie mocht lange tijd niet bestaan totdat de therapeut een akoestische huid rond de lichamelijke, woordeloze spanning van Liam spande. Zo resoneerde de therapeut muzikaal mee op het affectieve niveau van Liam. Een gevoel van veiligheid kon op het einde van het proces voorzichtig bestaan.

Choose an application

• Reference Manager
• EndNote
• RefWorks (Direct export to RefWorks)

In deze scriptie staat de vraag centraal hoe verlieservaringen en de daaraan gekoppelde rouw d.m.v. muziektherapie kunnen geïntegreerd worden in de identiteit en in het levensverhaal. Om een voorzichtig antwoord te geven op deze vraag wordt in een theoretisch gedeelte aan de hand van literatuuronderzoek stilgestaan bij het eerste, fundamenteel verlies dat noodzakelijk is om te kunnen ontwikkelen als mens en dat gekoppeld is aan de subjectwording. De wijze waarop dit verlies verwerkt wordt, inclusief de hechtingstijl die daar mee samenhangt, vormt de blauwdruk voor de verwerking van latere verliezen. Accenten in hedendaagse rouwmodellen worden toegelicht en processen in de rouwarbeid worden besproken a.d.h.v. het theoretische kader van Darian Leader. Vervolgens wordt beschreven hoe aspecten van verlies en rouw terug te vinden zijn in de Sirenische en Orphische dimensie van muziek. Op basis van stage-ervaringen worden deze dimensies gekoppeld aan verbrokkeld versus vormelijk muzikaal spel. Hierbij wordt geschetst hoe door affectieve resonantie in de muziektherapie een psychische ruimte gecreëerd wordt waarin kan en mag gerouwd worden en waarin het stilgevallen ritme bij de cliënt terug kan overschakelen naar het ritme van het verlangen. In een aansluitende casus worden de inzichten omtrent rouw en verlies gekoppeld aan praktijkervaring uit individuele sessies muziektherapie met een cliënt gediagnosticeerd met een depressieve stoornis. Het verliesthema weerklinkt in haar verlangen naar een symbiotische band met anderen. Dit kan beschouwd worden als een poging om te herstellen wat ze in haar vroege kindertijd erg gemist heeft, wat het individuatie-separatieproces bemoeilijkt heeft. Hieruit vloeien verschillende conflictueuze identificaties met de moeder en de vader voort. Vanuit deze centrale hypothese worden drie verschillende soorten improvisaties besproken. Deze kunnen gelinkt worden aan de wijze waarop de cliënt zich tot de wereld verhoudt en geven iets weer van haar innerlijk leven. Muzikale thema’s die zich hierin voordoen worden geëxploreerd. De improvisaties in de sessies muziektherapie bevinden zich op een continuüm van verbrokkeld tot afgestemd samenspel. A.d.h.v. een muzikale analyse van twee improvisatiefragmenten wordt op een waarneembaar niveau duidelijk hoe verbrokkeld en afgestemd en muzikaal spel zich in de muziek kunnen tonen.